Zaintzak eta egoitz-arkitektura

Sostre Civic-ek hausnarketa-eztabaida interesgarri bat antolatzen du arkitekturak gizarte- eta ingurumen-eraldaketan duen eginkizunari buruz. Edizio honetan, etxebizitzan eta zaintzan jartzen du arreta, hau da, egoitz-zerbitzuetan.

Espainian, 65 urtetik gorako biztanleen ehunekoa biztanleriaren %22,7 izango da 2026an. Bestalde, dibertsitate funtzionala edo desgaitasun-maila bat duten pertsonak gero eta gehiago dira datuak estatistikoki jarraitzen direnetik. Errealitate zail hori, askotan bakardadearekin, ulertezintasunarekin eta abarrekin batera agertzen dena, urrun dago laguntza-sistema publikoak ulertzetik, eta are gutxiago estaltzetik. Aldi berean, aldaketa sozial eta produktiboen garaia bizitzen ari gara, bizitzeko moduak eta, beraz, bizitegi-arkitekturaren morfologia aldatzen ari direnak.

Egoera horren aurrean, kolektibo batzuk beren burua antolatzen ari dira emantzipazio- eta sozializazio-beharrak asetzeko, bizitegi-espazio mota berrietan elkarrekin bizitzeko modu berrien bidez. Eta hori egiten ari dira logika komunitarioaren eta elkarrekiko laguntzaren ikuspegitik, ekintza kolektiboaren bidez independentzia indibidualaren maximoari eusteko ideia sinpletik abiatuta. Séniors izenekoak (adineko jendea) izan dira bizitegi-forma berri horien bultzatzaile nagusiak, baina, azken aldian, premia espezifikoak dituzten beste kolektibo batzuek ere, hala nola dibertsitate funtzionala dutenek, beren errealitate "ez-arauemailera" espezifikoki egokitutako proiektu kolektiboak proposatzen dituzte.

Testuinguru horretan, administrazioak, 3. sektoreko erakundeak eta herritarren taldeak, baina baita etxebizitzaren sektoreko profesionalak ere, etxebizitza egokitua eta/edo zerbitzuak dituena eskuratzeko eta diseinatzeko beste modu batzuk proposatzen hasi dira, merkatuaren eta jabetza indibidualaren logikatik harago.

Azken hamarkadetan, aldaketa handiak izan dira, eta etxebizitza-tipologia berriak eta bizikidetzarako esparru berriak sartu dira bizitegi-sektorean, zerbitzuekin.

Horregatik, arkitektura gizarte-eraldaketarako tresnatzat hartuta, jardunaldi honetan mundu osoko ekimenak ezagutu nahi ditugu, egoitza-arkitekturari buruzkoak, zerbitzuak dituztenak, belaunaldien artekoak, inklusiboak eta integratzaileak, aurre egin beharreko problematikari heltzeko eta haien praktikatik ikasteko.

Testuinguru horretan, eztabaidan egon daitezkeen galdera batzuk sortzen zaizkigu:

• Zein izan behar da arkitekturaren zeregina paradigma soziala eta bizitokia aldatzeko egungo testuinguruan? Zein da arkitekturaren zeregina Europako gizarteen erronka demografikoaren eta zahartzearen aurrean? Eta kolektibo espezifikoen premien aurrean, nolakoak izan daitezke adinekoak eta dibertsitate funtzionala duten pertsonak?
• Koetxebizitza edo colivinga, eta bereziki etxebizitza kooperatiboa, paradigma berri horiei emandako erantzuna da? Zer neurritan eta zergatik?
• Zer rol bete behar du arkitektoak behar eta paradigma berri horiei dagokienez? Beste agente bat izan behar al du, informazio-katalizatzaile bat, zuzendari bat, laguntzaile bat, bultzatzaile bat?
• Zein dira, arkitekturari eta eraikuntzari dagokienez, egoitza-proiektuei zerbitzuekin aurre egin behar dieten eta egin beharko dieten erronka ekonomikoak? Hitz egin al daiteke termino monetarioetan soilik? Zein da proiektu horien kostua/etekina?
• Zer rol bete behar du administrazioak horrelako proiektuetan? Nondik ari dira erantzuten premia horiei, toki-administraziotik? Lankidetza publiko-pribatuan, edo publiko-kooperatiban?

Hizlariak:

• Linda Björn. Arkitektoa, Margen Arkitekter taldearen sortzailea. Suedia.Suediako adinekoentzako hainbat proiektutan pertsonei arreta ematea ardatz duen taldearen ikuspegiaz hitz egingo digu.
• Maider Azurmendi. Gizarte-langilea, lankidetza komunitarioko arduraduna Matia Fundazioan. Euskadi. "Bizitza osorako etxebizitzak" ekimena azalduko digu, Donostiako adineko pertsonentzako eta desgaitasuna duten pertsonentzako proiektu finalista.
• Chacho Sabater, Escola d 'Arquitectura del Vallèseko (UPC) arkitekto, irakasle eta ikertzailea. Katalunia. Zerbitzuak eskaintzen dituen etxebizitzaren ikuspegiez hitz egingo digu, Bartzelonako Foru Aldundiak "gerogela, bizikidetza eta emantzipazioa" gaiari buruz egindako azterlan sakon batean oinarrituta.